LIST do redakcji "Dialogu"
- Srebro

Ten list wysłałem do redakcji "Dialogu" - pisma poświęconego dramaturgii współczesnej -

w połowie września 2021 roku. Dotyczył opublikowanej w "Dialogu" sztuki teatralnej pt. "Srebro". Nie mam zwyczaju oceniać pisarstwa, nie bawię się w krytykę, jednak temat leczenia psychiatrycznego w Polsce przedstawiony w tym tekście zbulwersował mnie. A jeszcze bardziej fakt publikacji, do której dołączona została rozmowa młodych ludzi z warszawskiej AT, którzy w entuzjastyczny sposób rekomendują ten tekst. Sprawy leczenia psychiatrycznego i sposób w jaki przedstawia je polski teatr współczesny bardzo mnie interesują. Czy przedstawiane są z powagą i dla dobra leczenia, czy tylko mają być bulwersującym eventem służącym dezorientacji. Jako czytelnik napisałem list do redakcji. Kiedyś pisało się do redakcji aby podnieść poziom dyskusji. Dzisiaj? Jak sądzicie Państwo, czy doczekałem się odpowiedzi? Nie. Instytucje kultury po prostu nie odpowiadają. 

​

​

Redakcja Dialogu, Szanowni Państwo,

 

Piszę po lekturze tekstu "Srebro" (Dialog, nr 2021/5 ). Tematem leczenia osób chorych psychiczne zajmowałem się w sztukach o Georgu i Grecie Trakl, a ostatnio w autorskim filmie "Trakl. Dni są policzone", więc z ciekawością siągnąłem po "Srebro". Tekst mnie rozczarował.

 

Myślę, że dyskusja jest potrzebna, tym bardziej, że jednogłośnie pozytywny wielogłos młodych osób z AT o przedstawionej "arteterapii" zamieszczony został w dalszej części numeru. Tekst stawia problem na głowie. Bo o cóż chodzi, jaka jest społeczna potrzeba dotycząca lecznictwa psychiatrycznego? Dobry dostęp do leczenia, który w Polsce ograniczany jest przez niedofinansowanie psychiatrii oraz oparty na niezrozumieniu stosunek do terapii ze strony rodzin, przyjaciół, środowiska.

​

Osób jest moc, które borykają się na co dzień nie tylko z ciężkimi chorobami psychicznymi, ale z zaburzeniami osobowości, lękami, nerwicami, natręctwami, depresją itp i nie podejmują leczenia, gdyż jest to dla nich często niemożliwe. Ich życie jest koszmarem, a choćby tylko pasmem nierealizacji na różnych życiowych polach. Tymczasem autor "Srebra" zadbał, aby leczenie przedstawić jak najgorzej, jako instytucjonalną patologię. Chciałbym być dobrze zrozumiany. Publicystyka mająca przekonać, że "wszystko jest źle" jest głosem w walce, ale co może zmienić? Nie uzdrowi służby zdrowia, a tych spośród widzów którzy szukają pomocy u psychiatry jedynie zbulwersuje.

 

Prowadzący zajęcia Animator, który zaznacza że nie jest żadnym terapeutą, zachowuje się wobec pacjentów ofensywnie, co świadczy tylko o jego mega niekompetencji i amatorszczyźnie. Terapia - czy zabawa, jak ją nazywa - nie może więc przynieść żadnych dobrych efektów. Autor przyznaje, że gdy dał personelowi szpitalnemu tekst do przeczytania, czytający zwrócili uwagę

na jednostronne potraktowanie tematu, czyli oskarżenie lekarzy oraz nadmiar bluzgów.

 

Kiedyś, nie wiem czy jeszcze dzisiaj, zadawaliśmy sobie pytanie, jak teatr działa, jakie przynosi rezultaty. Obawiam się, że wiedza autora o opiece psychiatrycznej i psychologicznej jest niewielka. Behawioralnie przedstawiony "stan rzeczy" niczego nie wyjaśnia, a raczej wprowadzi

w błąd. Dwie pacjentki i pacjent skazani są zupełnie jak w "naturalistycznym" determiniźmie na własne / systemowe fatum. Można wyć, krzyczeć, wyrażać nienawiść, bluzgać, lecz żadna poprawa nie nastąpi, gdyż nie ma w sztuce dobrego terapeuty, nie ma skutecznego leczenia. Aby powiedzieć w teatrze coś konstruktywnego o terapii trzeba mieć lepszą orientację we współczesnej praktyce terapeutycznej. Bardzo wielu chorych korzysta z leczenia psychiatrycznego w Polsce i opieki psychologicznej i w ośrodkach otrzymują kompetentną pomoc. Leczą się, wracają do zdrowia.

 

Rozumiem, że w tekście, który jest raczej brutalistyczną kliszą niż scenicznym dramatem

o rzeczywistości, chodzi głównie o to aby zbulwersować, wzbudzić negatywne emocje, gniew wobec "systemu", "toksycznych rodziców". Także współczucie dla chorych, co jest akurat cenne. Literatura irytuje: nastolatki przemawiają górnolotnym językiem, na siłę przyprawianym przekleństwami.

 

Co do "jednomyślnie pozytywnego wielogłosu" studentek i studentów z AT, o jakim pisałem na początku, to niestety ale również powtarza on tylko konwencję czarnego reportażu, nie zbliżając się do sedna problemu. Przyjęta konwencja nie świadczy wcale o chęci poznania na czym tak naprawdę polega kompetentna, skuteczna pomoc psychologiczno-psychiatryczna w szpitalach psychiatrycznych i na oddziałach dziennych, a co ją uniemożliwia. Na czym polega praca pacjenta nad sobą, w związku z informacjami (o swoich zaburzeniach) jakie otrzymuje w trakcie terapii. Że zacytuję wypowiedź: "(5) Srebro zaspakaja pragnienie wiedzy o tym, co się dzieje za szpitalnym murem." Otóż pragnienia wiedzy w żadnym razie nie zaspokoi krytyczny wyrok, tendencyjna ocena, tabloid. Chciałbym by ci młodzi ludzie uważniej się temu jeszcze raz przyjrzeli.

 

z szacunkiem

Paweł Bitka Zapendowski

​

​

Warszawa, 14.09.2021